W139 reading #2

Halfjaarlijks programma bestaande uit 7 leesgroepen rondom verschillende culturele en actuele thema's. De thema's van Reading 2 behelsen: Visies op Levenskunst, Kunst, Ervaring en Rede, Kafka's Amerika en de Amerikaanse droom, de kunstenaar als wijsgeer, Kunst als leven, leven als kunst, Godard, Vrouwen in de populaire cultuur. 

Visies op Levenskunst

Door Ancella Steketee

Deze leesgroep is een voortzetting van de leesgroep in de vorige serie met de titel ‘Kunst als leven - leven als kunst’. Aan de hand van de bundel ‘Over levenskunst’ (samengesteld door Joep Dohmen) probeerden we tijdens de bijeenkomsten inzicht te krijgen in het denken over de kunst van het leven en het leven als kunstwerk.

Door middel van een analyse van de eerder gelezen teksten zal blijken dat een aantal thema’s bij verschillende filosofen steeds terugkeert. Deze thema’s (zoals vrijheid, angst, geluk, houding, waarneming, literatuur) vomen de achtergrond voor het verdere onderzoek naar opvattingen over levenskunst. Hiervoor kunnen we voor een groot deel gebruik maken van de nog niet behandelde teksten uit hetzelfde boek. In tegenstelling tot de eerste serie zal nu ook aandacht zijn voor teksten uit de westerse oudheid.

Op basis van de stelling van een aantal filosofen dat literatuur ons veel meer leert over het leven dat welke wetenschap ook zullen we ter kennismaking een klein gedeelte lezen uit Faust van Goethe en ontdekken wat daar over te zeggen valt in het kader van levenskunst.

Om het filosofische perspectief op levenskunst te verbinden met andere praktijken van het bestaan zullen we ook kijken naar recente theorieën en oefeningen uit de psychotherapie over mindfulness. Hierdoor ontstaat er tevens een directe verbinding met de boeddhistische visie op levenskunst.

Literatuur:

Dohmen, Joep. Over levenskunst (ISBN 97 89 02 63 19 310), plus aanvullende teksten.

Ancella Steketee studeert de master 'Wijsbegeerte van de Cultuurwetenschappen' aan de UvA.

Kunst, ervaring en rede

Door Floris Solleveld:

Als kunst iets ‘betekende’, zouden we het ook wel gewoon kunnen zeggen. Niet iedereen zal het met die stelling eens zijn, maar kunstwerken zouden toch minder interessant zijn als er makkelijker over te twisten viel. Wordt kunst daarmee niet buiten de wereld geplaatst? Valt er echt niet meer te zeggen over de verhouding tussen kunst, rede, waarneming, betekenis, en de wereld waarin we leven?

In de leesgroep ‘Kunst, ervaring en rede’ wordt deze problematiek benaderd vanuit verschillende takken van filosofie. Kern van de leesgroep is een ‘close reading’ van de eerste helft van Kant’s Kritik der 'Urteilskraft'. Andere teksten die aan bod komen zijn delen van Adorno’s 'Ästhetische Theorie' en Dewey’s 'Art as Experience', Donald Davidson’s essay ‘What Metaphors Mean’ en Clifford Geertz’ ‘Notes on the Balinese Cockfight’.

Kafka's Amerika en de Amerikaanse droom

Door Joris Lindhout & Martijn Dijksma:

'Amerika' of 'De man die verdween' wordt gezien als Kafka's minst kafkaesque werk. Karl Rossman, de hoofdpersoon, wordt door zijn ouders naar Amerika gestuurd alwaar hij tegenslag na tegenslag doorstaand steeds verder naar het westen trekt.

De boeken van kafka hebben wereldwijd een grote invloed gehad op zowel hedendaagse schrijvers als b.v. H. Murakami, P. Auster en S. Beckett, als ook op andere personen binnen de verschillende kunststromingen, b.v. M. Kippenberger en D. Lynch. Hoe kan zijn 'Amerika' gezien worden in het licht van auteurschap? Hoe verhoudt kafka's Amerika zich tot de amerikaanse droom en tot de hedendaagse populaire cultuur?

Het is raadzaam het boek van te voren aan te schaffen:

'Amerika', Franz Kafka, vertaald door Michael Hofmann ISBN: 01 40 18 62 12

De kunstenaar als Wijsgeer

Door Stephen van Beek:

Waaraan verdienen kunst en kunstenaars de bevoorrechte positie die zij in ons wereldbeeld innemen? In deze leesgroep wordt aan de hand van een aantal cruciale teksten uit de Westerse filosofische traditie een zoektocht ondernomen naar de verhouding tussen kunst en waarheid. Wat doet een kunstenaar met de wereld, wanneer hij deze omvormt tot kunstwerk? Wat doet hij met zichzelf?

De leesgroep biedt een forum om de kunsttheorie in een breder kentheoretisch kader te plaatsen en zodoende de kunstenaar als leidraad te gebruiken voor de uiteindelijke vraag: wat is de mens?

De centrale teksten zijn fragmenten uit Plato's 'Symposium' en 'Staat', naast delen uit Heidegger's 'Zijn en Tijd' en 'De Oorsprong van het Kunstwerk'. Tevens wordt er o.a. aandacht besteed aan Giovanni Pico della Mirandola's 'Redevoering over de Menselijke Waardigheid'.

Plato's 'Symposium' kan hier worden gedownload. Plato's 'Staat' kan hier worden gedowload.

Kunst als leven, leven als kunst

Door Ancella Steketee:

Aan de hand van de bundel ‘Over levenskunst’ proberen we tijdens de bijeenkomsten inzicht te krijgen het denken over de kunst van het leven en het leven als kunstwerk. Een aantal belangrijke denkers over leven in vrijheid (als belangrijkste fundament van de kunst) zijn hierin samengebracht door Joep Dohmen.

Vanwege de omvang van het boek is er voor gekozen om de aandacht te richten op de teksten van Erasmus, Nietzsche, Hadot, Foucault en De Beauvoir. Hoewel de teksten, zoals de titel van bundel weergeeft, een gezamenlijke grond vinden in het denken over de levenskunst geven we meer fundament aan de bijeenkomsten door de teksten te enten op het essay van Kant ‘Wat is verlichting?’. Deze vraag blijkt nog alijd actueel, zoals ook Foucault stelt wanneer hij in zijn gelijknamige essay schrijft dat de de gehele moderne filosofie poogt een antwoord te geven op deze vraag.

Het is raadzaam het boek van te voren aan te schaffen:

'Over levenskunst', Joep van Dohemen ISBN: 97 89 02 63 19 310

Godard

Door Igor Sevcuk:

Ergens in het midden van de vorige eeuw begint een groep van vijf jonge 'filmofilen' de zelfreflectieve metafilm te ontwikkelen. Van deze vijf is Jean-Luc Godard de radikaalste. In 1966 schrijft hij: "Film is kapitalisme in zijn zuiverst vorm...".

Onafhankelijk, goedkoop en snel maakt hij tot en met vandaag zijn kritische essays over ideologie, maatschappelijke praxis en film.

Naast een terugblik naar de belangrijkste momenten uit Godard's lange cariere is mijn plan om twee teksten van J. Ranciere te combineren met het kijken van 'La Chinoise' en fragmenten uit 'Histoire(s) du cinéma'.

Vrouwen in de populaire cultuur - sex, schoonheid en massaconsumptie

Door Heike Vis:

Wij leven in een vrije samenleving en hebben nu bezit van een hoop zaken waar feministen zolang voor hebben gevochten. Vrouwen mogen werken, studeren, stemmen, politiek bedrijven en het leger in. Eigenlijk mogen we nu alles wat mannen ook mogen. Door deze ontwikkelingen is feminisme op de achtergrond geraakt, de emancipatie van vrouwen was immers al bijna voltooid.

Toch denk ik dat menig feminist uit de jaren '70 niet gelukkig zou zijn met de belichaming van de bevrijding van de vrouw in onze massamedia. De tijden van beha's verbranden en je okselhaar laten groeien zijn definitief voorbij. Je bent vandaag de dag pas een echt zelfverzekerde vrouw als je wat van je huid durft te laten zien. Na een enigszins stille periode voor het feminisme beginnen er weer nieuwe stemmen te klinken. Er zijn een aantal vrouwen die het debat weer willen aangaan over vrouwen in onze samenleving. Ariel Levy schreef het provocerende boek 'Female Chauvinist Pigs, Women and the Rise of Raunch Culture' waarin de seksuele bevrijding van zowel bunny's en female chauvinist pigs wordt betwijfeld. In de documentaire 'Beperkt Houdbaar' van Sunny Bergman wordt het vrouwelijke schoonheidsideaal aan de kaak gesteld. Karina Schaapman bekritiseerd in haar artikel 'Hoerenlopen is niet normaal' de morele normen die onze samenleving heeft ten aanzien van prostitutie.Wat deze drie vrouwen verbindt is dat zij zich verzetten tegen datgene wat in hun samenleving de gangbare mening wordt. Ariel Levy wilt niet in een wereld leven waarin iedereen de playboy bunny zo cool vindt dat mensen zich niet eens meer realiseren waar de bunny voor staat. Sunny Bergman wilt niet de zoveelste vrouw worden die zich conformeert aan het schoonheidsideaal van de media. En Karina Schaapman wilt niet deel zijn van een samenleving waarin seks de zoveelste commerciële sector wordt.

Leven we in een verseksualiseerde wereld? Verandert onze seksuele vrijheid in eenzijdigheid? Zijn vrouwen het slachtoffer van een onhaalbaar schoonheidsideaal? Wilt u een beter begrip krijgen van dit soort vraagstukken en de discussie aangaan over sex, schoonheid en massaconsumptie in onze cultuur?

Het artikel 'Hoerenlopen is niet normaal' kan hier worden gedownload. Bekijk ook de site van de documentaire 'Beperkt houdbaar'.